IV. Murat

UVERTÜR
Eserin Uvertürü IV. Murat'ın hüzün motifi ile başlar. İlerde Kur'an sahnesini hazırlayacak olan Itri'nin 'Salât-ı Ummiye' temasından yapılan Fug girişi bestecinin kontrpuan tekniğindeki gerçek ustalığını gösterir. Daha sonra korku ve dehşet yaratan Sadrazam Topal Recep Paşa ile askerlerin motifleri ve Genç Osman Türküsü... IV Murat'ın korku ve buyruk motifleri ile Kösem Sultan'ın motiflerinden meydana gelen parlak armonik renklerle dolu uvertür, tatlı, canlı, duygulu melodilerle işlenmiştir.

IV. Murat Operası önemli rollerdeki kişilerin hal ve ruh yapısı zaman değişimlerine göre birden fazla leid motifle sunulması bakımından da bestecinin opera sanatına getirdiği bir yeniliktir.

I. PERDE
Bâbüssaâde Kapısı önü - ayak divanı
Sadrazam Hüsrev Paşa'nın azledilip yerine Hafız Paşa'nın getirilmesini bahane eden Yeniçeri ve Sipahi askerlerinden oluşan bir grup asi, Topal Recep Paşa'nın da tahrikiyle ayaklanarak Topkapı Sarayı'na yürürler ve Sultan IV. Murat'ı ayak divanına çağırırlar. Padişah, asileri dinlemek üzere Recep Paşa ile birlikte Bâbüssaâde önüne gelir ve tahtına oturur. Asiler, Şeyhülislam Yahya Efendi, Defterdar Mustafa Paşa, Yeniçeri Ağası Hasan Halife, padişahın nedimlerinden Musa Çelebi ve Sadrazam Hafız Paşa'nın isimlerini zikredip bu kişilerin kendilerine teslim edilmesini isterler. Sultan Murat 'devletin yetkisi sarsılır' dese de asileri ikna edemez ve canlarına zarar gelmemesi şartıyla bu kişileri görevlerinden azletmek zorunda kalır. Yine asilerin zorlamasıyla ikinci vezir Topal Recep Paşa'yı da sadrazam yapar.

Dönemin ünlü şairi Nef'i, Murat'ın huzuruna çıkar ve yeni yazdığı şiirini okur. Padişaha devlet idaresinin kontrolünü eline almasını söyler. Murat, devlet idaresini eline almayı çok istemektedir. Ama nereden başlayacağını bilememektedir. Şairin '...Fettan durumları kollayın' sözü kulaklarına küpe olur. Nef'i'nin ardından içeri giren Kösem Sultan, Hüsrev Paşa'nın İstanbul üzerine yürüdüğünü söyleyerek öldürülmesi için padişahtan bir buyruk yazmasını ister. Sultan Murat beklediği 'fettan durumun' kendisine göz kırptığını hisseder. Annesinin Recep Paşa ile işbirliği içinde olduğunun bilinciyle onun sözünü ikiletmez. Bostancıbaşını çağırıp buyruğunu söyler; Hiç vakit geçirilmeden Tokat'a gidilecek, Hüsrev Paşa'nın başı kesilip asilere ibret olsun diye sarayın kapısına asılacaktır.

Kösem Sultan, padişahın bu sert üslubundan ürkmüştür. Odasına gelen Recep Paşa'ya geri çekilmeyi teklif eder. Ancak Recep Paşa, sonucun kendi çıkarlarına olacağını belirtir. Kösem Sultan, Murat'a zarar gelmemesi ve zorbaların bir daha saraya saldırtılmaması şartıyla Recep Paşa'ya olur verir.

Sarayın kapısına dayanan asiler bu kez Hafız Paşa'nın kellesini isterler. Murat eski sadrazamını asilere vermek istemez. Ancak Paşa, kaçmayı reddeder ve asilerin üzerine doğru yürür. Bu esnada orkestranın çaldığı guarter notalardan oluşan melodi, duygu yüklüdür. Asiler, Sultan Murat'ın önünde onu katleder. Bu olaydan fazlasıyla etkilenen Sultan Murat asilerden öcünü alabilmek için Tanrıdan kendisine güç vermesini diler '...Tanrım güç ver bana'.

II. PERDE
Kösem Sultan'ın odası
Recep Paşa ile Kösem Sultan, Sultan Murat'ı tahttan indirmenin planlarını yapmaktadır. Kösem diğer oğlu Şehzade Kasım'ın tahtta geçmesini ister. Oysa Recep Paşa, Kösem Sultan'la çıkarları çatıştığı için artık ondan farklı düşünmektedir. O nedenle şehzadelerin en yaşlısı olan Bayezid'in tahtta geçmesi gerektiğini ve Yeniçeri Ocağı ile Sipahi Ocağı'nın da isteğinin bu doğrultuda olduğunu belirtir. Bayezid'in annesi olmadığı için kendini güvende hissetmeyen Kösem Sultan'a, damadı olma vasfıyla güvence verir. Kösem Sultan çaresizce kabul eder. İkilinin konuşmasının gizli tanığı Dilfigar'dır.

Sultan Murat odasında tek başına oturmaktadır. İçeri giren Dilifigar, padişaha duyduklarını anlatır. Harekete geçen Sultan Murat, zorbaların elebaşısı Recep Paşa'yı boğdurtur. Annesi Kösem Sultan'ın da haremden çıkışını yasaklatır.

Türlü bahaneler uydurmasına rağmen haremden

• Tür: Opera
• Süre: 150 dk
• Yaş Sınırı: 7 yaşından küçük izleyicilerimizin çocuk temsilleri dışındaki temsillere getirilmemesini rica ederiz.
• Perde: 3 Perde
• Web Sitesi: https://secure.dobgm.gov.tr/opera2013/weser2013.aspx?EserKodu=1849

• 7 yaşından küçük izleyicilerimizin çocuk temsilleri dışındaki temsillere getirilmemesini rica ederiz.